درمان بین فردی برای افسردگی
افسردگی به عنوان یک اختلال متعارف در میان نوجوانان، اغلب شامل یک دوره بالینی مزمن و عود کننده است. تجربه یک دوره افسردگی در کودکی یا نوجوانی عامل خطری محسوب می‌شود که امکان بروز دوره‌های افسردگی بعدی و همچنین مشکلات روانی- اجتماعی را افزایش می دهد. یافته‌های پژوهشی در اوایل دهه 1990 نشان داده اند که در مورد استفاده از درمان های خاص برای افسردگی نوجوانان شواهد تجربی حمایت کننده وجود نداشته است. بر این اساس، علاقه فزاینده‌ای نسبت به رشد و آزمون درمان‌های جدید که کوتاه مدت نیز بوده اند، به چشم می‌خورد. در این میان، روان درمانی بین فردی برای نوجوانان افسرده، یک رویکرد درمانی کارآمد است که به سادگی در گستره‌ای از موقعیت‌ها مورد استفاده واقع می‌شود. نتایج پژوهش ها نشان می‌دهد که در زمینه درمان افسردگی نوجوانان، روان درمانی بین فردی یک رویکرد درمانی موثر قلمداد می‌شود. در واقع در تحقیقی که موسسه ملی بهداشت روانی امریکا (NIMH) انجام داد و در آن سه روش درمانی شامل درمان شناختی، درمان بین فردی و داروهای ضدافسردگی برای بیماران را مورد آزمایش قرار داد، در ابتدا تصور می شد که درمان بین فردی اثر دارونما دارد؛ اما در نهایت شگفتی دریافتند که این درمان مانند درمان شناختی و دارویی و گاهی اوقات بالاتر از آنها کارآمد است. در این مقاله قصد داریم که به جنبه های مختلف این درمان بپردازیم و شما را با آن آشنا کنیم.
اهداف درمان بین فردی
اهداف کلی درمان بین فردی شامل کاهش نشانگان افسردگی و بهبود کارکرد روابط بین فردی است. لازم به ذکر است که نه اهداف این درمان و نه تکنیک های مورد استفاده به منظور دستیابی به این اهداف در درمان افسردگی بدیع نیستند. آنچه منحصر به فرد به نظر می‌رسد شیوه‌ای است که در آن، اهداف و تکینک‌های مورد نظر در برنامه درمان افسردگی نوجوان مورد استفاده واقع می‌شود. به نظر این روش درمانی، افسردگی صرف نظر از صفات شخصیت یا آسیب پذیری زیستی، در بستر روانی اجتماعی یا بین فردی اتفاق می افتد. بنابراین آنچه که برای بهبود بخشیدن افسردگی ضروری است، بررسی بستر شروع افسردگی است. تکیه اصلی این روش هم بر روی بهبود روابط بین فردی است.
نکات کلی درمان بین فردی
مزایای مهم این روش درمانی کوتاه، ملموس و ارزان بودن آن است. کل فرایند درمان اساساً مبتنی بر شناسایی مشکلات بین فردی مراجع و آموزش تکنیک های مقابل با آن استوار است. در درمان مشارکت مراجع و والدین وی بسیار مورد تاکید قرار می گیرد. بطوری که تقریباً در هر جلسه بر مشارکت مراجع تاکید می شود و همچنین در چند جلسه با والدین در مورد مشارکت آنها صحبت می شود. درمانگر حداقل بصورت تلفنی در طی فواصل جلسات قابل دسترس مراجع است. برخی موارد باید در هر جلسه مورد تاکید قرار گیرد. در واقع جلسات دارای مشترکاتی هستند که عبارتند از: در هر جلسه مرور بر جلسه قبل و تعیین دستور این جلسه، مرور بر تکالیف خانگی ارائه شده در جلسه قبل و گرفتن بازخورد در مورد آنها، بررسی خلق مراجع در هر هفته و توضیح اهمیت تکنیک مورد نظر و آموزش آن وجود دارد. همچنین از جلسه پنجم (یکی در میان)پرسشنامه افسردگی بک قبل از جلسه توسط مراجع پر می شود. عموماً تعداد جلسات 12 جلسه و هفته ای 1 بار تشکیل می شود.
اثربخشی درمان بین فردی
درمان بین فردی در پژوهش های متعددی مورد بررسی قرار گرفته است. همانطور که پیش از این ذکر شد، درمان بین فردی در مقالات خارجی تاثیر قابل ملاحظه ای بر کاهش علائم افسردگی نشان داده است. در ایران نیز مطالعاتی برای بررسی این روش درمانی در کاهش علائم افسردگی، خصوصا افسردگی نوجوانان انجام گرفته است. برای مثال، آقای دکتر علیرضا مرادی و همکاران در سال 1386 توانستند با استفاده از این روش درمانی، کاهش چشمگیری در علائم افسردگی یک نوجوان 16 ساله ایجاد کنند. همچنین آقای دکتر دولتشاهی و همکاران نیز در سال 1387 توانستند با موفقیت 12 دانشجوی افسرده را با استفاده از روش بین فردی درمان کنند. این نتایج نشان می دهد که درمان بین فردی یک روش کارآمد و موثر است و می توان از آن برای درمان بیماری افسردگی، خصوصا افسردگی نوجوانی استفاده کرد.