بیش فعالی، یا اختلال نقص در توجه (ADHD)، فراتر از یک مشکل ساده‌ی تمرکز است؛ این اختلال میتواند به معضلاتی در روابط اجتماعی و حتی شغلی منجر شود. تصور کنید که یک بزرگسال با بیش فعالی در محل کار، به‌خاطر حواس‌پرتی مکرر و عدم توانایی در مدیریت زمان، نتواند کار‌هایش را به‌موقع انجام دهد. این شرایط میتواند به ناامیدی و احساس شکست منجر شود؛ یا کودکی که به راحتی حواساش پرت میشود و نمی‌تواند تمرکز کند، ممکن است در مدرسه با مشکلاتی مواجه شود و نتواند وظایف خود را به درستی انجام دهد.
اما خبر خوب این است که راه‌حل‌ها و درمانهای متنوعی برای بیش فعالی وجود دارد. از درمانهای دارویی گرفته تا درمان تکنولوژیک، تکنیک‌های روانشناختی و مشاوره‌ای، برای مدیریت این اختلال وجود دارد. روش‌هایی که سازماندهی و تمرکز فرد مبتلا به ADHD را تقویت میکنند.
در این مقاله، به دنیای پیچیده‌ی بیش فعالی سفر خواهیم کرد و به بررسی راهکارهای مؤثر در درمان آن خواهیم پرداخت.
درمان بیش فعالی بدون دارو (روش‌هایی بدون عارضه و بدون خطر)
درمان و کنترل بیشفعالی (ADHD) بدون استفاده از دارو میتواند شامل روشهای مختلفی باشد که به بهبود و مدیریت علائم و کیفیت زندگی افراد کمک میکند. در ادامه، به بررسی انواع درمانهای غیر دارویی می‌پردازیم:
روان‌درمانی
- مشاوره خانوادگی: این نوع مشاوره به خانواده‌ها کمک میکند تا با چالش‌های مربوط به بیشفعالی آشنا شوند و راهکارهایی برای حمایت از فرد مبتلا بیابند.
- تکنیک‌های شناختی-رفتاری (CBT): این روش به افراد کمک میکند تا افکار منفی و الگوهای رفتاری خود را شناسایی و تغییر دهند. CBT میتواند به افراد در مدیریت اضطراب و احساسات کمک کند.
- رفتار درمانی: این روش به افراد کمک میکند تا رفتارهای ناپسند خود را شناسایی و تغییر دهند. تکنیک‌های تقویت مثبت، پاداش برای رفتارهای مطلوب و اصلاح رفتارهای منفی در این نوع درمان استفاده میشود.
درمانهای تکنولوژیک برای بیش فعالی حاد
برای درمان و مدیریت بیش فعالی درمانهای جدید و نوینی پیدا شده است. این درمانها به عنوان درمانهای تکنولوژیک محسوب میشوند که به انواعی از آن که برای درمان ADHD مناسب هستند، پرداخته‌ایم:
توانبخشی شناختی (Cognitive Rehabilitation Therapy – CRT)
توانبخشی شناختی (CRT) یک رویکرد درمانی است که به بهبود عملکردهای شناختی افراد مبتلا به اختلالات مختلف، از جمله بیشفعالی (ADHD) کمک میکند. این روش بر تقویت مهارت‌های شناختی و بهبود توانایی‌های ذهنی تمرکز دارد. در ادامه، نحوه عملکرد CRT در درمان بیشفعالی را توضیح می‌دهیم:
1.شناسایی نقاط ضعف شناختی: CRTابتدا به شناسایی و ارزیابی نقاط ضعف شناختی فرد می‌پردازد. این نقاط ضعف ممکن است شامل مشکلات در توجه، حافظه، برنامهریزی و سازماندهی باشند.
2.تقویت تمرکز و توجه: تمرین‌هایی برای بهبود تمرکز و توجه طراحی میشوند. این تمرین‌ها میتوانند شامل فعالیت‌های توجهی مستمر، بازی‌های فکری و تمرینات حل مسئله باشند که به فرد کمک میکند تا توانایی تمرکز خود را افزایش دهد تا منجر به مدیریت بیش فعالی شوند.
3.بهبود حافظه کاری: برنامه‌های CRT میتوانند شامل تکنیک‌های خاصی برای بهبود حافظه کاری باشند. این تکنیک‌ها شامل تمرین‌های تکرار، سازماندهی اطلاعات و استفاده از استراتژی‌های یادآوری است.
4.آموزش مهارت‌های برنامهریزی و سازماندهی: CRTبه افراد یاد میدهد که چگونه میتوانند وظایف خود را برنامهریزی و سازماندهی کنند. استفاده از تقویم‌ها، فهرست‌های کار و روشهای مدیریت زمان از جمله مهارت‌هایی هستند که در این مرحله آموزش داده میشوند.
5.تقویت مهارت‌های حل مسئله: تمرین‌هایی برای بهبود مهارت‌های حل مسئله و تفکر انتقادی در CRT گنجانده میشود. این مهارت‌ها به افراد کمک میکنند تا به طور مؤثرتری با چالش‌های روزمره مواجه شوند.
6.توسعه مهارت‌های اجتماعی: در برخی از برنامه‌های CRT، تمریناتی برای بهبود مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی نیز وجود دارد. این تمرینات میتوانند شامل شبیه‌سازی موقعیت‌های اجتماعی و یادگیری نحوه تعامل با دیگران باشند.
درمان ADHD با نوروفیدبک (Neurofeedback)
نوروفیدبک یک روش درمانی نوین است که به بهبود عملکردهای شناختی و رفتاری افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیشفعالی (ADHD) کمک میکند. این روش بر اساس اصل بازخورد بیولوژیکی عمل میکند و به فرد اجازه میدهد تا فعالیت‌های مغزی خود را مشاهده و تنظیم کند. در ادامه، نحوه عملکرد نوروفیدبک در درمان بیشفعالی را بررسی می‌کنیم:
- پایش فعالیت مغزی: در ابتدا، الکترودهایی به سر فرد متصل میشود تا فعالیت الکتریکی مغز را ثبت کند. این اطلاعات به صورت آنی به فرد نمایش داده میشود.
- تحلیل داده‌ها: داده‌های جمع‌آوری شده از فعالیت مغزی فرد تحلیل میشوند تا الگوهای خاصی که به اختلال توجه و بیشفعالی مربوط میشوند، شناسایی شوند. معمولاً تمرکز بر امواج بتا (برای تمرکز و توجه) و امواج تتا (که معمولاً با خواب و آرامش مرتبط هستند) است.
- بازخورد بصری و شنیداری: در طول جلسات درمانی، فرد بازخورد بصری یا شنیداری دریافت میکند. به عنوان مثال، ممکن است یک بازی کامپیوتری اجرا کند که در آن موفقیت او به تغییرات مثبت در فعالیت مغزی‌اش بستگی دارد. هنگامی که فرد تمرکز بیشتری میکند، بازخورد مثبت دریافت میکند.
- یادگیری خودتنظیمی: با تکرار این فرآیند، فرد یاد میگیرد که چگونه فعالیت مغزی خود را تنظیم کند و به حالت‌های مطلوب‌تری از تمرکز و آرامش دست یابد. این یادگیری میتواند به تدریج به کاهش علائم بیشفعالی منجر شود.
- بهبود مهارت‌های توجه و تمرکز: نوروفیدبک به افراد کمک میکند تا مهارت‌های توجه و تمرکز خود را بهبود ببخشند. با افزایش آگاهی از وضعیت مغز و یادگیری نحوه تنظیم آن، فرد میتواند در فعالیت‌های روزمره بهتر عمل کند.
- کاهش اضطراب و استرس: این روش همچنین میتواند به کاهش اضطراب و استرس کمک کند، که معمولاً با بیشفعالی همراه است. فرد یاد میگیرد که چگونه به آرامش برسد و احساسات خود را مدیریت کند.
- تنظیمات شخصی‌سازی شده: جلسات نوروفیدبک معمولاً به صورت شخصی‌سازی شده طراحی میشوند تا نیازها و شرایط خاص هر فرد را در نظر بگیرند. این امر به بهینه‌سازی نتایج درمانی کمک میکند.
کنترل بیش فعالی با تحریک الکتریکی مغز با استفاده از جریان مستقیم ترانس‌کرانیال (tDCS)
tDCS یک روش نوین است که به عنوان یک روش درمانی برای اختلال نقص توجه و بیشفعالی (ADHD) در نظر گرفته میشود. tDCS به طور خاص به تغییرات فعالیت مغزی کمک میکند و میتواند به بهبود علائم مرتبط با بیشفعالی کمک کند. در ادامه به بررسی نحوه کارکرد این روش می‌پردازیم:
tDCS به معنای تحریک مغز با استفاده از جریان الکتریکی ضعیف است که از طریق الکترودهایی که بر روی پوست سر قرار می‌گیرند، به مغز منتقل میشود. این جریان میتواند فعالیت الکتریکی نورون‌ها را تغییر دهد و به افزایش یا کاهش فعالیت در مناطق خاص مغز کمک کند. در درمان بیشفعالی، معمولاً بر روی نواحی از مغز که با توجه، کنترل رفتار و پردازش اطلاعات مرتبط هستند، تمرکز میشود. به عنوان مثال، ناحیه پیشانی (prefrontal cortex) که در تصمیم‌گیری و کنترل توجه نقش دارد، یکی از نواحی هدف‌گذاری شده است.
tDCS میتواند به افزایش فعالیت در مناطق مغزی که مسئول توجه و تمرکز هستند، کمک کند. این افزایش فعالیت میتواند به بهبود توانایی فرد در تمرکز بر روی وظایف و کاهش حواس‌پرتی منجر شود. با تنظیم فعالیت مغزی، tDCS میتواند به کاهش علائم بی‌قراری و افزایش احساس آرامش کمک کند. این امر به فرد کمک میکند تا به راحتی در فعالیت‌های روزمره شرکت کند.
این روش میتواند تأثیر مثبتی بر روی عملکردهای شناختی مانند یادگیری و حافظه داشته باشد. بهبود این عملکردها میتواند به فرد مبتلا به بیشفعالی کمک کند تا بهتر اطلاعات را پردازش و ذخیره کند. یکی از مزایای tDCS این است که این روش غیرتهاجمی است و میتواند در محیط‌های خانگی نیز مورد استفاده قرار گیرد. این امر به افراد این امکان را میدهد که درمان را به راحتی انجام دهند.
آموزش مهارت‌های اجتماعی
افراد مبتلا به بیشفعالی ممکن است در برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی با مشکلاتی مواجه شوند. آموزش مهارت‌های اجتماعی شامل تمرین‌های گروهی و فردی برای بهبود مهارت‌های ارتباطی و تعاملات اجتماعی است.
تغییرات در سبک زندگی
- تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی مغذی و کاهش مصرف قند و مواد افزودنی میتواند به کاهش علائم کمک کند. غذاهای غنی از امگا-3 مانند ماهی، مغزها و دانه‌ها میتوانند مفید باشند.
- فعالیت بدنی: ورزش منظم میتواند به کاهش اضطراب و بهبود تمرکز کمک کند. فعالیت‌های فیزیکی مثل دویدن، شنا یا ورزش‌های تیمی میتوانند انرژی اضافی را تخلیه کنند.
- خواب کافی: کیفیت خواب تاثیر زیادی بر علائم ADHD دارد. ایجاد عادات خواب منظم و محیط خواب آرام میتواند به بهبود خواب کمک کند.
مدیریت زمان و سازماندهی
استفاده از تقویم‌ها، فهرست‌های کار و برنامهریزی روزانه میتواند به افراد مبتلا به بیشفعالی کمک کند تا وظایف خود را بهتر مدیریت کنند و از فراموشی اجتناب کنند. برای اینکار میتوانید از پلنر و دفترچههای یادداشت استفاده کنید.
تکنیک‌های آرام‌سازی و ذهن‌آگاهی
تمرین‌های تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا میتوانند به کاهش استرس و افزایش تمرکز کمک کنند. این تکنیک‌ها به فرد یاد میدهند که چگونه احساسات و افکار خود را مدیریت کند.
آموزش والدین
والدین میتوانند از دوره‌های آموزشی برای یادگیری تکنیک‌های موثر در مدیریت رفتارهای کودک خود بهره‌مند شوند. این آموزش‌ها شامل استراتژی‌های تقویت مثبت، مدیریت تنش و ایجاد محیطی حمایتی است.
حمایت اجتماعی
پیوستن به گروههای حمایتی میتواند به افراد مبتلا و خانواده‌هایشان کمک کند تا تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و از یکدیگر یاد بگیرند.
بهترین و قطعی ترین درمان ADHD چیست؟
بهترین درمان برای بیشفعالی (ADHD) معمولا نیاز به یک رویکرد چندجانبه دارد و هیچ روش واحدی نمی‌تواند به عنوان “قطعی‌ترین” درمان برای همه افراد در نظر گرفته شود. ترکیبی از درمان دارویی و غیر دارویی معمولا مؤثرترین نتایج را به همراه دارد.
درمان دارویی شامل استفاده از داروهای محرک مانند متیل‌فنیدات و آمفتامین‌ها است که میتوانند به بهبود تمرکز و کاهش بی‌قراری کمک کنند. همچنین، داروهای غیرمحرک مانند آتوکستین نیز گزینه‌های مؤثری برای افرادی هستند که به داروهای محرک پاسخ نمی‌دهند. همچنین استفاده از درمانهای تکنولوژیک مانند سیآرتی، نوروفیدبک و تیدیسیاس امروزه مطرح هستند و میتوانند بسیار تاثیرگذار، بیعارضه، بی خطر و تسریع کننده درمان باشند. به یاد داشته باشید روشهای نوین مانند نوروفیدبک و توانبخشی شناختی نیز میتوانند به بهبود عملکردهای شناختی و تنظیم فعالیت مغزی کمک کنند.
علاوه بر درمان دارویی و درمانهای تکنولوژیک، روان‌درمانی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. رفتار درمانی میتواند به اصلاح الگوهای رفتاری و تقویت رفتارهای مثبت کمک کند. مشاوره فردی یا خانوادگی نیز میتواند به مدیریت چالش‌های مرتبط با بیشفعالی کمک کند.
تغییرات در سبک زندگی نیز میتوانند تأثیر زیادی داشته باشند. رعایت تغذیه متعادل، فعالیت بدنی منظم و خواب کافی میتواند به بهبود علائم کمک کند. همچنین، آموزش مهارت‌های اجتماعی و تکنیک‌های مدیریت زمان به افراد کمک میکند تا در تعاملات اجتماعی و وظایف روزمره موفق‌تر عمل کنند.
در نهایت، بهترین درمان باید به صورت شخصی‌سازی شده و بر اساس نیازهای خاص هر فرد طراحی شود. همکاری با متخصصان بهداشت روان میتواند در انتخاب بهترین رویکرد درمانی مؤثر باشد و به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیشفعالی کمک کند.
انواع روش های درمانی ADHD
بهترین درمان برای بیشفعالی (ADHD) معمولا نیاز به یک رویکرد چندجانبه دارد، زیرا هر فرد ممکن است به روشهای مختلفی پاسخ دهد. هیچ درمان واحدی نمی‌تواند به عنوان “قطعی‌ترین” درمان برای همه در نظر گرفته شود. با این حال، ترکیبی از روشهای زیر به طور کلی مؤثرترین راهکارها برای مدیریت این اختلال محسوب میشوند:
درمان دارویی ADHD
داروهای محرک مانند متیل‌فنیدات و آمفتامین‌ها میتوانند به بهبود تمرکز و کاهش بی‌قراری کمک کنند. همچنین، داروهای غیرمحرک مانند آتوکستین گزینه‌های مؤثری برای افرادی هستند که به داروهای محرک پاسخ نمی‌دهند یا عوارض جانبی دارند. قطعا مصرف هر دارویی دارای مزایا و معایب است و در کنار کمک به مدیریت بیشفعالی میتواند عوارضی را ایجاد کند.
روان‌درمانی ADHD
روان درمانی به اصلاح الگوهای رفتاری و تقویت رفتارهای مثبت کمک میکند. مشاوره فردی یا خانوادگی نیز میتواند به افراد و خانواده‌ها در مدیریت چالش‌های مرتبط با بیشفعالی کمک کند.
نوروفیدبک، بیوفیدبک و توانبخشی شناختی
این روشها میتوانند به بهبود عملکردهای شناختی و تنظیم فعالیت مغزی کمک کنند. از این روشها به عنوان درمانهای تکنولوژیک و نوین یاد میشود. در این روشها فرد کنترل و مدیریت کارکردهای مغزی خود را در دست میگیرد و بازخورد اعمال خود را در قالب بازی کامپیوتری و یا یک فیلم میسنجد. علاوه بر این متخصص تکنیکهایی را آموزش میدهد تا فرد ADHD بتواند در هر لحظه از زندگی روزمره خود، مدیریت و کنترل علائم را داشته باشد.
آموزش مهارت‌های اجتماعی و مدیریت زمان
آموزش مهارت‌های اجتماعی و تکنیک‌های مدیریت زمان به افراد مبتلا کمک میکند تا در تعاملات اجتماعی و وظایف روزمره موفق‌تر عمل کنند. با مدیریت زمان فرد بیشفعال برای انجام کارهای روزمره و وظایف محوله خود برنامهریزی بهتری میکند. به عنوان مثال با مدیریت زمان خواب، بازی، نوشتن تکالیف و… کودک ADHD نتیجهی بهتری را در تحصیل و زندگی روزمره کسب میکند.
تغییرات در سبک زندگی و تغذیه
تغذیه متعادل، فعالیت بدنی منظم و خواب کافی میتوانند تأثیر مثبتی بر علائم داشته باشند. مصرف مواد غذایی مغذی و کاهش قند و مواد افزودنی، به بهبود علائم کمک میکند. استفاده کودکان از مواد خوراکی که دارای مواد نگهدارنده و رنگهای خوراکی هستند میتوانند علائم بیش فعالی را افزایش دهند.
همچنین مصرف ویتامین D و منیزیم میتواند باعث کاهش مشکلات رفتاری افراد بیشفعال شود.
آموزش والدین و حمایت اجتماعی
والدین میتوانند از دوره‌های آموزشی برای یادگیری استراتژی‌های مؤثر در مدیریت رفتار کودک خود بهره‌مند شوند و گروههای حمایتی نیز میتوانند در این مسیر مفید باشند. نحوه برخورد والدین با کودکان بیشفعال از اهمیت بالایی برخوردار است.
اصلاح الگوی خواب
افراد بیشفعال معمولا با مشکلات خواب دست و پنجه نرم میکنند. این افراد به دلیل فعالیت‌های ذهنی و جسمی بالا، ممکن است شب‌ها نتوانند به راحتی بخوابند یا خواب عمیق و آرامی داشته باشند. برای کمک به اصلاح خواب آنها، ایجاد یک روال منظم خواب میتواند بسیار مؤثر باشد. رفتن به رختخواب و بیدار شدن در ساعت مشخص، به بدن کمک میکند تا ریتم طبیعی خود را پیدا کند.
همچنین، محیط خواب باید آرام و مناسب باشد؛ اتاقی تاریک و خنک با حداقل صدا میتواند به خواب بهتر کمک کند. کاهش استرس از طریق مدیتیشن یا تمرین‌های تنفسی نیز میتواند خواب را تسهیل کند. دوری از استفاده از وسایل الکترونیکی قبل از خواب و انجام ورزش منظم در طول روز نیز از دیگر راهکارهای مؤثر هستند. با رعایت این نکات، افراد بیش فعال میتوانند به خواب بهتری دست پیدا کنند و انرژی بیشتری برای فعالیت‌های روزانه خود داشته باشند.
ورزش و فعالیت بدنی
فعالیت بدنی منظم نه تنها به بهبود حال عمومی و روحیه کمک میکند، بلکه تأثیرات مثبتی بر خواب و کاهش اضطراب نیز دارد.
انواع ورزش‌هایی مانند دویدن، شنا یا حتی یوگا میتوانند مفید باشند. این فعالیت‌ها به افراد اجازه میدهند تا استرس را تخلیه کنند و احساس آرامش بیشتری داشته باشند. همچنین، ورزش‌های گروهی میتوانند فرصتی برای برقراری ارتباط اجتماعی و تقویت مهارت‌های اجتماعی فراهم کنند.
در نهایت، بهترین درمان برای بیشفعالی باید به صورت شخصی‌سازی شده و بر اساس نیازهای خاص هر فرد طراحی شود. ترکیب روشهای دارویی و غیر دارویی، همراه با حمایت خانواده و آموزش مهارت‌های لازم، میتواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیشفعالی کمک کند. مشاوره با متخصصان بهداشت روان میتواند در انتخاب بهترین رویکرد درمانی مؤثر باشد.
درمان و مدیریت بیش فعالی در بزرگسالان
بیشفعالی، یا اختلال نقص توجه و بیشفعالی (ADHD)، تنها به دوران کودکی محدود نمی‌شود و بسیاری از بزرگسالان نیز با این اختلال دست و پنجه نرم میکنند. تشخیص و درمان ADHD در بزرگسالان میتواند چالش‌برانگیز باشد، اما با رویکردهای مناسب، میتوان به بهبود کیفیت زندگی و عملکرد شغلی و اجتماعی آنها کمک کرد. در ادامه، به بررسی روشهای درمانی مختلف برای بزرگسالان مبتلا به ADHD می‌پردازیم.
روان درمانی فردی و زوج درمانی
روان‌درمانی نقش مهمی در درمان ADHD در بزرگسالان دارد. رفتار درمانی به افراد کمک میکند تا الگوهای رفتاری ناپسند را شناسایی و اصلاح کنند. همچنین، مشاوره فردی یا زوج¬درمانی میتوانند به مدیریت چالش‌های عاطفی و اجتماعی مرتبط با این اختلال کمک کند. تکنیک‌های شناختی-رفتاری (CBT) نیز میتوانند مفید باشند، زیرا به افراد کمک میکنند تا افکار و رفتارهای منفی را تغییر دهند و مهارت‌های حل مسئله را بهبود ببخشند.
مهارت‌های زندگی به بزرگسالان بیشفعال
آموزش مهارت‌های زندگی به بزرگسالان مبتلا به ADHD کمک میکند تا توانایی‌های خود را در مدیریت زمان، سازماندهی وظایف و برقراری ارتباطات مؤثر تقویت کنند. این مهارت‌ها میتوانند شامل استفاده از تقویم‌ها، فهرست‌های کار و تکنیک‌های مدیریت استرس باشند.
تغییرات در سبک زندگی
رعایت رژیم غذایی متعادل، انجام فعالیت بدنی منظم و بهبود عادات خواب میتوانند تأثیر زیادی بر علائم ADHD داشته باشند. مصرف مواد غذایی غنی از امگا-3، ویتامین‌ها و مواد معدنی و کاهش مصرف قند و کافئین میتواند به بهبود عملکرد شناختی کمک کند.
البته نباید از حمایت اجتماعی و گروههای حمایتی غافل شد. پیوستن به گروههای حمایتی میتواند به افراد مبتلا به ADHD کمک کند تا تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و از یکدیگر یاد بگیرند. این گروه‌ها میتوانند فضایی امن برای بحث در مورد چالش‌ها و موفقیت‌ها فراهم کنند.
درمان بیش فعالی در کودکان
درمان بیشفعالی (ADHD) در کودکان نیازمند یک رویکرد جامع و چندجانبه است. این اختلال میتواند بر یادگیری، روابط اجتماعی و رفتار کلی کودک تأثیر بگذارد. در ادامه، به بررسی روشهای مؤثر درمان ADHD در کودکان می‌پردازیم:
داروهای مخصوص کودکان بیشفعال
داروهای محرک مانند متیل‌فنیدات (مانند ریتالین و کونسرتا) و آمفتامین‌ها (مانند آدرال و ویوانس) معمولا اولین خط درمان برای کودکان مبتلا به ADHD هستند. این داروها میتوانند به بهبود توجه و کاهش بی‌قراری کمک کنند. این داروها معمولا سریع عمل میکنند و اثرات آنها میتواند در عرض ۳۰ دقیقه تا یک ساعت بعد از مصرف احساس شود. همچنین، داروهای غیرمحرک مانند آتوماکستین (استراترا) و گوانفاسین (اینتونیو) نیز ممکن است برای کودکانی که به داروهای محرک پاسخ نمی‌دهند، تجویز شوند.
روان‌درمانی کودکان ADHD
روش‌هایی مانند رفتار درمانی به کودکان کمک میکند تا رفتارهای مثبت را یاد بگیرند و الگوهای منفی را اصلاح کنند. این رویکرد شامل تقویت مثبت و استفاده از پاداش‌ها برای تشویق رفتارهای مطلوب است. همچنین بازی درمانی میتواند به شناخت هیجانات و تعامل در روابط هم کمک شایانی کند.
آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان
کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران دچار مشکل شوند. آموزش مهارت‌های اجتماعی میتواند شامل تمرین‌های گروهی و تکنیک‌های حل مسئله باشد که به کودک کمک میکند تا روابط بهتری با همسالان و بزرگ‌ترها برقرار کند.
نوروفیدبکو بیوفیدبک، روش درمانی با بازی و فیلم
نوروفیدبک یک روش جدید است که به کودکان کمک میکند تا فعالیت مغزی خود را با استفاده از بازخورد آنی تنظیم کنند. این روش میتواند به بهبود تمرکز و کاهش اضطراب کمک کند. این روش به کمک یک رایانه صورت می¬گیرد که بسیاری از کودکان از آن استقبال میکنند.
تفاوت درمان و کنترل بیش فعالی کودکان و بزرگسالان
اگر چه درمان های بیش فعالی در گروههای سنی شباهتهایی دارند، اما در بعضی موارد تفاوت‌های قابل توجهی بین کودکان و بزرگسالان به چشم میخورد که به دلایل زیر ناشی میشوند:
نوع درمان
– کودکان: درمان معمولاً شامل ترکیبی از داروها (مانند محرک‌ها) و رفتار درمانی است. آموزش مهارت‌های اجتماعی و خانواده درمانی نیز مهم است.
– بزرگسالان: درمان ممکن است بیشتر بر داروها (مثل داروهای غیرمحرک) و مشاوره تمرکز کند. مدیریت استرس و مهارت‌های سازمانی نیز اهمیت بیشتری دارد.
اهداف درمان
– کودکان: تمرکز بر بهبود عملکرد تحصیلی، ارتباطات اجتماعی و رفتار در محیط‌های مختلف (مانند مدرسه).
– بزرگسالان: بیشتر بر بهبود عملکرد شغلی، روابط شخصی و مدیریت زمان تمرکز دارد.
نوع مشکلات
– کودکان: ممکن است بیشتر به مشکلات رفتاری و ناتوانی در تمرکز در محیط‌های آموزشی دچار شوند.
– بزرگسالان: ممکن است با چالش‌های مربوط به سازماندهی، فراموشی و اضطراب مواجه شوند.
مدت زمان درمان
– کودکان: درمان ممکن است سال‌ها طول بکشد و نیاز به تنظیم مداوم دارد.
– بزرگسالان: درمان میتواند به صورت دوره‌ای یا زمانی که علائم شدت می‌گیرند، باشد.
پذیرش و آگاهی
این تفاوت‌ها نشان‌دهنده نیازهای متفاوت افراد در هر گروه سنی و اهمیت رویکردهای متناسب با سن و مراحل زندگی است. بنابراین شخصی سازی درمان برای هر فرد حائز اهمیت است.
درمان بیش فعالی با دارو – روشی شایع و تاثیرگذار
درمان بیشفعالی (ADHD) با دارو یکی از روشهای مؤثر و رایج است که به کاهش علائم و بهبود عملکردهای شناختی و اجتماعی کمک میکند. داروها معمولا به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: داروهای محرک و داروهای غیرمحرک. در ادامه، به بررسی این داروها و نحوه عملکرد آنها می‌پردازیم.
داروهای محرک
این داروها معمولاً اولین خط درمان برای ADHD هستند و به افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز کمک میکنند. این دو ماده شیمیایی نقش مهمی در کنترل توجه و رفتار دارند.
بهترین داروهای محرک:
- متیل‌فنیدات (Ritalin, Concerta): این دارو به طور گسترده‌ای برای درمان ADHD در کودکان و بزرگسالان استفاده میشود. متیل‌فنیدات به افزایش تمرکز و کاهش بی‌قراری کمک میکند.
- آمفتامین‌ها (Adderall, Vyvanse): این داروها نیز به بهبود توجه و کاهش فعالیت‌های بیش از حد کمک میکنند. آنها معمولا اثرات طولانی‌تری دارند و میتوانند به کنترل علائم در طول روز کمک کنند.
داروهای غیرمحرک
این داروها معمولاً زمانی تجویز میشوند که داروهای محرک مؤثر نباشند یا عوارض جانبی نامطلوبی ایجاد کنند. داروهای غیرمحرک معمولاً اثرات کمتری بر روی سیستم عصبی مرکزی دارند.
بهترین داروهای غیرمحرک:
- آتوکستین (Strattera): این دارو به عنوان یک داروی غیرمحرک، به افزایش سطح نوراپی‌نفرین کمک میکند و میتواند به بهبود توجه و کاهش علائم ADHD کمک کند. آتوکستین معمولاً در بزرگسالان و کودکانی که به داروهای محرک پاسخ نمی‌دهند، تجویز میشود.
- گوانفاسین (Intuniv): این دارو میتواند به کاهش رفتارهای بیشفعالی و بهبود تمرکز کمک کند. گوانفاسین معمولاً برای کودکان و نوجوانان تجویز میشود.
نکات مهم در درمان دارویی بیش فعالی
- تنظیم دوز: ممکن است نیاز به تنظیم دوز داروها وجود داشته باشد تا بهترین نتیجه حاصل شود و عوارض جانبی کاهش یابد.
- مشاوره با پزشک: شروع درمان دارویی باید تحت نظر روانپزشک متخصص باشد. روانپزشک میتواند بهترین گزینه را بر اساس علائم، سن و وضعیت کلی سلامت فرد انتخاب کند.
- درمان دارویی معمولا به تنهایی انجام نمی‌شود و میتواند با درمان تکنولوژیک، روان‌درمانی، آموزش مهارت‌های اجتماعی و تغییرات در سبک زندگی ترکیب شود تا بهترین نتایج حاصل شود.
- آگاهی از عوارض جانبی: مانند هر دارویی، داروهای ADHD نیز ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. از جمله عوارض شایع میتوان به بی‌خوابی، کاهش اشتها، اضطراب و سردرد اشاره کرد.
درمان بیشفعالی با دارو میتواند تأثیر قابل توجهی بر بهبود علائم و کیفیت زندگی افراد مبتلا داشته باشد. انتخاب داروی مناسب و نظارت بر اثرات آن باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود تا به حداکثر بهره‌وری و حداقل عوارض جانبی دست یابیم.
نحوه پیشگیری از بیش فعالی: ۹ راه تاثیرگذار
پیشگیری از بیشفعالی (ADHD) به طور کامل امکان‌پذیر نیست، اما با اتخاذ برخی روشها و استراتژی‌ها میتوان به کاهش خطر ابتلا به این اختلال کمک کرد. در ادامه، به بررسی این روشها می‌پردازیم:
- آموزش و آگاهی والدین: آگاهی والدین از علائم و نشانه‌های ADHD میتواند در شناسایی زودهنگام این اختلال مؤثر باشد. والدین باید با روشهای مؤثر در مدیریت رفتار و آموزش مهارت‌های اجتماعی آشنا شوند.
- تغذیه سالم در دوران بارداری: مصرف مواد مغذی مناسب در دوران بارداری میتواند به سلامت مغز جنین کمک کند. زنانی که در این دوران از مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر خودداری میکنند، احتمال ابتلای فرزندشان به ADHD را کاهش میدهند.
- مراقبت‌های پیش از زایمان: مراجعه منظم به پزشک و انجام مراقبت‌های پیش از زایمان به بهبود سلامت مادر و جنین کمک میکند. کنترل بیماری‌های مزمن و عفونت‌ها نیز اهمیت دارد.
- تغذیه مناسب در کودکی: تغذیه سالم در دوران کودکی، شامل مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های کم‌چرب، میتواند به رشد مغزی سالم کمک کند. همچنین، کاهش مصرف مواد غذایی حاوی قند و مواد افزودنی میتواند مفید باشد.
- فعالیت بدنی منظم: تحریک فیزیکی و فعالیت‌های ورزشی میتواند به بهبود تمرکز و کاهش علائم بیشفعالی کمک کند. تشویق کودکان به شرکت در فعالیت‌های ورزشی و بازی‌های گروهی میتواند اثرات مثبتی داشته باشد.
- ایجاد محیطی پایدار و حمایتگر: محیط خانوادگی باید پایدار و حمایتگر باشد. ایجاد روال‌های منظم و قوانین واضح در خانه میتواند به کودکان کمک کند تا احساس امنیت کنند و رفتارهای خود را بهتر مدیریت نمایند.
- کاهش استرس و فشارهای روانی: استرس و فشارهای روانی میتوانند بر روی سلامت روانی کودکان تأثیر بگذارند. والدین باید به شناسایی و مدیریت منابع استرس برای خود و فرزندانشان توجه کنند.
- مراقبت از خواب: خواب کافی و باکیفیت برای رشد و توسعه مغز ضروری است. والدین باید عادات خواب منظم را برای کودکان خود ایجاد کنند و محیط خواب آرامی فراهم کنند.
- آموزش مهارت‌های اجتماعی و رفتاری: آموزش مهارت‌های اجتماعی و رفتاری به کودکان کمک میکند تا در تعاملات خود موفق‌تر باشند و از بروز مشکلات رفتاری جلوگیری شود.
پیشگیری از بیشفعالی نیازمند همکاری والدین، معلمان و متخصصان بهداشت روان است. با اتخاذ روشهای سالم در دوران بارداری و کودکی، ایجاد محیطی حمایتگر و آموزش مهارت‌های لازم، میتوان به کاهش خطر ابتلا به این اختلال کمک کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
بهترین مرکز درمان بیش فعالی در تهران کجاست؟
مرکز آتیه درخشان ذهن به عنوان یکی از مراکز معتبر درمان بیش فعالی شناخته میشود. این اعتبار به دلیل وجود تیم تخصصی از روانشناسان و روانپزشکان با تجربه در زمینه اختلالات توجه و بیش فعالی است. روشهای درمانی این مرکز بر اساس تحقیقات علمی و آخرین یافته‌های روانشناسی و علوم اعصاب طراحی شده و برنامه‌های جامع درمانی شامل مشاوره فردی و گروهی را ارائه میدهد.
علاوه بر این، آتیه درخشان ذهن فضایی آرام و حمایتی برای بیماران و خانواده‌های آنها فراهم میکند که به کاهش استرس و اضطراب کمک میکند. همچنین، این مرکز به آموزش خانواده‌ها در مورد نحوه مدیریت و حمایت از فرد مبتلا به بیش فعالی توجه دارد. تمام این عوامل باعث شده‌اند که مرکز آتیه درخشان ذهن به عنوان یک گزینه معتبر و قابل اعتماد برای درمان بیش فعالی در تهران مطرح شود.
سوالات متداول
بهترین روش غیر دارویی درمان بیش فعالی چیست؟
قطعا درمان موثر غیرداروئی، استفاده از درمانهای نوین و استفاده از ابزار تکنولوژیک مانند نوروفیدبک، tdcs، توانبخشی (CRT) توصیه میشوند. این دسته از درمانها بدون عارضه بوده و حتی مصرف دارو را قطع و یا کاهش میدهند.
بیش فعالی به طور کامل درمان میشود؟
در جواب به این سوال باید گفت “خیر”. بیش فعالی جزء اختلالی است که صرفا علائماش کنترل میشوند و این نشانهها در نهایت به کمترین سطح خود میرسند و درمان قطعی ندارد. بنابراین با روشهای گفته شده در این مقاله میتوان علائم بیشفعالی را به شدت کاهش داد و کنترل نمود.
