امروزه استفاده از درمانهای تکنولوژیک به دلیل عوارض بسیار ناچیز و تاثیرگذاری بالا، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. درمانهایی که کاملا ایمن هستند و توانسته اند مصرف دارو را حذف و یا کم کنند. بیوفیدبک یکی از این روشهای درمانی محسوب میشود.
بیوفیدبک در سادهترین تعریف، بازخورد زیستی است. در این روش، با استفاده از ابزارهای دقیق، سیگنالهای مختلف بدن مانند امواج مغزی، ضربان قلب، فشار خون و تنفس اندازهگیری شده و به صورت قابل فهم برای فرد نمایش داده میشوند. این بازخورد لحظهای، به فرد کمک میکند تا بر عملکردهای غیرارادی بدن خود تسلط یابد و به طور ارادی آنها را کنترل کند.
اگر میخواهید با بیوفیدبک آشنا شوید و به دنبال پاسخ سوالاتی مانند “بیوفیدبک چیست؟” ، ” بیوفیدبک برای چه افرادی مناسب است؟ و یا “بیوفیدبک چه انواعی دارد؟”، مطالعه این مقاله را به شما پیشنهاد میکنیم.
بیوفیدبک روشی است که به شما کمک میکند تا برخی از عملکردهای غیرارادی بدنتان را با ایجاد تغییرات مثبت و مطلوب، تحت کنترل خود درآورید. ما به طور کلی دو دسته فعالیت بدنی داریم. فعالیتهای ارادی مانند حرکت دست و پا که به صورت آگاهانه میتوانیم آنها را کنترل کنیم و فعالیتهای غیرارادی مانند ضربان قلب، تنفس، دمای بدن، فشار خون، احساس درد و امواج مغزی که به طور خودکار توسط بدن تنظیم میشوند. این فعالیتهای غیرارادی در پاسخ به عوامل محیطی مثل استرس، هیجان، بیماری و … تغییر میکنند. برای مثال، ضربان قلب در هنگام استرس بالا میرود.
کنترل فعالیتهای غیرارادی توسط سیستم عصبی خودمختار انجام میشود. اگر برای مدت طولانی تحت تاثیر این عوامل محیطی باشیم (مثلا استرس مداوم) ممکن است دچار اختلال یا بیماری شویم. به این دسته از بیماریها، بیماریهای تنظیمی میگویند.
در حالی که داروها میتوانند راه حلی برای درمان این بیماریها باشند، گاهی به دلایلی مثل عوارض جانبی، هزینه بالا و … به دنبال روشهای جایگزین میگردیم. بیوفیدبک یک تکنولوژی جدید است که به افراد کمک میکند تا کنترل این عملکردهای غیرارادی را تا حدی در دست بگیرند.
بیوفیدبک روشی است که به شما یاد میدهد چگونه برخی از عملکردهای بدن خود را که به طور معمول غیرارادی هستند، کنترل کنید. این کار با استفاده از حسگرهایی برای نظارت بر فعالیتهای بدنی مانند امواج مغزی، ضربان قلب، تنفس و فشار خون و سپس ارائه بازخورد به شما در مورد این فعالیتها انجام میشود. این بازخورد میتواند به صورت سیگنالهای تصویری، صوتی یا لرزشی باشد.
با مشاهده بازخورد، میتوانید یاد بگیرید که چگونه این عملکردهای بدنی را تغییر دهید. به عنوان مثال، اگر در حال یادگیری کاهش استرس با بیوفیدبک هستید، ممکن است حسگرهایی را به سر خود وصل کنید تا امواج مغزی شما را رصد کنند. هنگامی که آرام هستید، بیوفیدبک سیگنال مثبتی به شما میدهد. با تمرین، میتوانید یاد بگیرید که چگونه برای دریافت بیشتر این بازخوردهای مثبت، امواج مغزی خود را به سمت حالت آرامتر هدایت کنید.
بیوفیدبک به طور عمده در سه دستهی اصلی تقسیم میشود: بیوفیدبک عصبی، بیوفیدبک اپتیکال و بیوفیدبک الکتروفیزیولوژیک. در ادامه به توضیح کوتاهی درباره هر یک از این دستهها پرداخته ایم:
در این نوع بیوفیدبک، فعالیت مغزی بیمار یا مراجع به وسیلهی الکترودها یا سنسورهایی ثبت میشود. این سیگنالهای مغزی سپس تحلیل میشوند و اطلاعاتی دربارهی فعالیت مغزی و الگوهای آن به فرد نشان داده میشود. با آگاهی از این الگوها، فرد میتواند با تمرین و تلاش برای تغییر فعالیت مغزی خود، عملکرد مغزی خود را بهبود بخشد. این روش معمولا در درمان اختلالات مغزی، مانند اختلال توجه/کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD)، اضطراب و اختلالات خواب استفاده میشود.
در این نوع بیوفیدبک، استفاده از نور و تصاویر برای انتقال بازخورد بیولوژیکال به فرد مورد نظر استفاده میشود. معمولا از سنسورهای نوری استفاده میشود تا اطلاعاتی دربارهی وضعیت فیزیولوژیکی فرد، مانند ضربان قلب، سطح استرس و تنفس، جمعآوری شود. سپس این اطلاعات به صورت تصاویر یا نمودارها به فرد نشان داده میشود تا او بتواند به طور آگاهانه و با استفاده از تمرکز و آرامش، وضعیت فیزیولوژیکی خود را کنترل کند. این روش برای کاهش استرس، تسکین درد و بهبود تمرکز مورد استفاده قرار میگیرد.
این نوع بیوفیدبک بر اساس استفاده از سیگنالهای الکتروفیزیولوژیکی بدن، مانند سیگنالهای عضلانی، قلبی و پوستی است. با استفاده از الکترودها و سنسورها، این سیگنالها دریافت و تجزیه و تحلیل میشوند و به شکل بازخورد به فرد نشان داده میشوند. فرد میتواند با تمرین به بهودی خود کمک کند. بیوفیدبک یک راهکار درمانی است که برای بهبود کنترل فعالیتهای فیزیولوژیکی بدن انسان استفاده میشود. این روش بر اساس ارائه بازخورد و آگاهی به فرد دربارهٔ فعالیتهای بدنی خود و یادگیری نحوهٔ کنترل آنها تمرکز دارد. با استفاده از بیوفیدبک، فرد میتواند به طور آگاهانه کنترل فعالیتهایی مانند فعالیت مغزی، ضربان قلب، تنفس و سایر فعالیتهای فیزیولوژیکی خود را بهبود بخشد.
بیوفیدبک میتواند با روش های مختلفی مورد استفاده قرار گیرد. برخی از انواع این روش های انجام بیوفیدبک رایج عبارتند از:
در این نوع بیوفیدبک، فعالیت مغزی فرد با استفاده از الکترودها یا سنسورهای مغزی ثبت میشود و به فرد نشان داده میشود. فرد با آگاهی از فعالیت مغزی خود و یادگیری تکنیکهای مشخص، میتواند فعالیت مغزی خود را تنظیم کند و مشکلاتی مانند اختلال توجه/کمبود توجه (ADHD)، اضطراب، افسردگی و درد میگرن را کاهش دهد.
در بیوفیدبک قلبی، سیگنال ضربان قلب فرد ثبت میشود و به فرد نشان داده میشود. فرد با آموزش تمرکز بر تنفس و تنظیم آن بهینه، میتواند بهبودی در کنترل استرس و اضطراب، بهبود خواب و افزایش تمرکز را تجربه کند.
در این روش بیوفیدبک، فعالیت تنفس فرد نظارت میشود و به فرد بازخورد داده میشود. فرد با یادگیری تنظیم و بهینهسازی نحوهٔ تنفس، میتواند بهبودی در کنترل استرس، اضطراب و مشکلات تنفسی مانند آسم یا بیماری عفونی را تجربه کند.
در این مدل بیوفیدبک، فعالیت عضلانی فرد نظارت میشود و به فرد نشان داده میشود. فرد با آگاهی از فعالیت عضلانی خود و تمرین کنترل آن به بهبودی میرسد.
بیوفیدبک در درمان گستردهای از بیماریها و اختلالات روانی و فیزیکی مورد استفاده قرار میگیرد. برخی از بیماریها و اختلالاتی که میتوانند با استفاده از بیوفیدبک درمان شوند عبارتند از:
برخی دیگر از کاربردهای بیوفیدبک عبارتند از:
همانطور که مشاهده کردید، برای بیشتر بیماریها و اختلالات، درمان با بیوفیدبک ممکن است و معمولاً به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع همراه با سایر درمان ها مانند دارو یا درمان ارائه می شود. این یک روش درمانی بی خطر و غیرتهاجمی است که برای افراد در هر سنی می تواند مفید باشد. همواره مشاوره و همکاری با یک تیم درمانی مجرب و متخصص توصیه میشود تا درمان مناسب و شخصیسازی شده برای هر فرد در نظر گرفته شود.
برخی از روشهای درمانی ممکن است نیاز به مصرف داروهای شیمیایی داشته باشند که ممکن است باعث عوارض جانبی و وابستگی شوند. بیوفیدبک به عنوان یک روش غیرمهاری و طبیعی، نیازی به مصرف داروهای مصنوعی ندارد و میتواند به صورت مستقل یا به عنوان درمان تکمیلی با سایر روشهای درمانی استفاده شود. درمانی ایمن و با بازگشت پذیری بسیار پایین از دیگر مزیت های بیوفیدبک محسوب میشود. درمانی که خود مراجع تغییر را ایجاد میکند و خود تاثیر آن را میبیند. بیوفیدبک مزایای فیزیکی (جسمی) و روانشناختی متعددی دارد که عبارتند از:
توجه! بیوفیدبک روش درمانی است که بدون عمل جراحی و بیهوشی انجام میشود و فرد مراجعه کننده بعد از انجام جلسه درمانی به روند زندگی عادی خود بازمیگردد.
بیوفیدبک (Biofeedback) نیز مانند نوروفیدبک یک روش درمانی غیردارویی است که برای بهبود عملکرد سیستم عصبی مرکزی و سایر فعالیتهای فیزیولوژیکی بدن استفاده میشود. عوارض بیوفیدبک معمولا بسیار نادر و اندک هستند، اما میتوانند شامل موارد زیر باشند:
مهم است بدانید که عوارض نامبرده شده بسیار نادر هستند و بیشتر افرادی که از بیوفیدبک استفاده میکنند، هیچ عوارض جانبی مهمی را احساس نمیکنند. اما در صورت تجربه هرگونه عارضه یا مشکل پس از جلسات بیوفیدبک، مهم است که با پزشک یا درمانگر خود مشورت کنید. آنها میتوانند به شما راهنمایی کنند و در صورت لزوم تغییراتی در جلسات بیوفیدبک ایجاد کنند. همچنین، ممکن است برخی از عوارض فوق در نتیجه عوامل دیگری مانند اشتباهات فنی در اجرای بیوفیدبک یا واکنش شخصی بدن به روش مربوطه رخ دهند.
بیوفیدبک به طور کلی برای اکثر افراد بی خطر است، اما در برخی موارد ممکن است توصیه نشود. افراد زیر نباید بیوفیدبک انجام دهند:
بهترین زمان برای انجام بیوفیدبک بستگی به نوع درمان و هدف شما دارد. اما در کل، زمانی که شما بهترین تمرکز و آگاهی را دارید، بهترین زمان برای انجام بیوفیدبک است. در ادامه چند نکته را در نظر بگیرید:
در نهایت، مهمترین نکته این است که زمانی که شما میتوانید به طور منظم بیوفیدبک را انجام دهید، بهترین زمان برای آن است. پایبندی به یک برنامه معین و انجام دورههای دستور درمانی مشخص، از اهمیت بالایی برخوردار است تا به نتایج مطلوب دست یابید.
مدت زمان جلسات بیوفیدبک ممکن است متفاوت باشد و بستگی به نوع درمان، هدف و نیازهای شما دارد. اما به طور عمومی، جلسات بیوفیدبک ممکن است مدت زمانی بین 30 تا 60 دقیقه به طول می انجامد. برخی جلسات میتوانند کوتاهتر یا بلندتر از این باشند، اما معمولا در این محدوده زمانی قرار میگیرند.
هنگام تعیین مدت زمان جلسات بیوفیدبک، عوامل زیر ممکن است تأثیرگذار باشند:
در هر صورت، مهم است که جلسات بیوفیدبک به صورت منظم و پیوسته انجام شوند تا به نتایج بهتری برسید. همچنین، تعیین مدت زمان مناسب برای جلسات بیوفیدبک باید با توجه به توانایی و تحمل شما صورت گیرد تا دچار خستگی و افت انرژی نشوید اما به طور معمول جلسات بیوفیدبک از 4 تا 6 جلسه است.
هزینه های جلسات بیوفیدبک میتواند متفاوت باشید. استفاده از دستگاه های مختلف برای اختلالات و بیماری های گوناگون و انتخاب روند درمانی و چگونگی استفاده از آن میتوانند بر روی هزینه ها تاثیر بگذارند. با این حال معمولا هزینه استفاده از خدمات بیوفیدبک توسط سازمان بهداشت و تعرفه مشخص شده توسط این سازمان ابلاغ میشود.
بیوفیدبک، یکی از ابزارهای مهم درمانی است که افراد را در توسعه مهارتهای جدید کمک میکند. بیوفیدبک، بر خلاف یک درمان، به عنوان یک فرآیند آموزشی محسوب میشود که با تمرین و آموزش، افراد را در بهبود عملکردشان یاری میکند. برای اینکه بیوفیدبک مؤثر باشد، نقش فعال بیماران در مشارکت در درمان بسیار حائز اهمیت است. به این معنا که بیماران نیاز دارند بین جلسات، تمرینات خود را با دقت و به تعهد انجام دهند تا بتوانند به نتایج مطلوب دست یابند.
اینکه بیوفیدبک برای کودکان مناسب است یا خیر، پاسخی روشن دارد. زیرا این روش درمانی برای کودکان بسیار مفید است. کودکانی که از اختلالاتی چون بیشفعالی، استرس و اضطراب و حتی مشکلات رفتاری رنج میبرند، بیوفیدبک میتواند گزینهای مناسب باشد تا بدون مصرف دارو و عوارض به سمت بهبودی روند.
یکی از کاربردهای قابل توجه بیوفیدبک استفاده از آن برای ارتقاء عملکرد ورزشکاران است. یکی از دغدغه های اصلی ورزشکاران داشتن عملکرد بهینه در زمان مسابقات است خیلی از ورزشکاران علی رغم اینکه در زمان رکوردگیری و آمادگی قبل از مسابقات عملکرد خوب و قابل قبول دارند اما در حین مسابقه نمی توانند وضعیت مطلوبی داشته باشند. همچنین برخی از ورزشکاران از طریق به کارگیری بیوفیدبک، بخشی را که باید عملکرد خوبی در حین مسابقات داشته باشد را تقویت می کنند.
کلینیک تخصصی آتیه درخشان ذهن از سال 1386 فعالیت خود را آغاز کرده است. راه و هدف آتیه درخشان ذهن در راستای درمانهای تکنولوژیک برای بهبودی با سرعت بیشتر و اثرات ماندگارتر بوده است. امروزه درمان های بدون مصرف دارو و عوارض، دغدغه تمام اقشار مردم میباشد، که این مجموعه این مهم را محقق کرده است. ارائه خدمات بیوفیدبک با بروز ترین دستگاه ها و زبده ترین متخصصین توسط این مرکز انجام شده و سالیانه هزاران مراجع بهبود یافته و راضی نتیجه آن بوده است.
این مقاله چقدر برای شما مفید بود؟
تعداد آرا ثبت شده: 8 / میانگین امتیاز: 4.3
اولین نفری باشید که نظر میدهید!